Het Khoo Teck Puat Hospital (KTPH) in Singapore zou weleens het meest biofilische ziekenhuis in Azië kunnen zijn. Bij geen enkele andere zorginstelling van dit formaat zijn de vorm, de ruimte en het landschap zo expliciet verbonden met het streven naar menselijk welzijn. Precies waar het bij biophilic design om draait.
In de ontwerpopdracht voor het KTPH stond dat het nieuwe ziekenhuis een ‘helende omgeving’ moest worden, een idee dat was afgeleid uit eerder onderzoek op het gebied van omgevingspsychologie (gerelateerd aan biofilie) en dat vooruit liep op trends in Zuidoost-Aziatisch ontwerp, waarbij architecten zoals Vo Trong Nghia (Vietnam) en Woha (Singapore) experimenteren met diepgaande integratie van planten en architectuur.
De opdracht leidde tot een biofilische zoektocht die zich toespitste op vijf principes:
Zicht, visuele toegang tot groen en water;
Geur, selectie van geurplanten;
Geluid van vallend water;
Verschillende planten, vogels en vlinders;
Gemeenschap, openbare ruimtes met blauw-groene zones
De eerste conceptschets van het winnende team, CPG Consultants, laat een V-vormige opstelling van blokken zien met een centrale binnenplaats. De ‘V’ opent aan de noordkant, waar een briesje die eerst over een bestaande hemelwatervijver naast het ziekenhuis scheert, naar binnen waait. Om deze natuurlijk luchtstroom te benutten, moest de buitenkant van de gebouwen doordringbaar en schaduwrijk zijn. Het doel hier was dat patiënten daglicht en uitzicht in hun omgeving hebben en kunnen genieten van een verkwikkend briesje zonder last te hebben van zon of regen.
De winnende conceptschets van Khoo Teck Puat Hospital gemaakt door CPG Consultants.
Het hart van het project, dat ervoor zorgt dat deze principes werken, is de groene binnenplaats. Het bosachtige ontwerp bevat waterstructuren met waterorganismen en planten die vogels en vlinders aantrekken. Het groen tot aan de bovenste etages en beneden tot in het openluchtsouterrain wekt de indruk dat de gebouwen diep verstrikt zijn in een tuin. Op de bovenste etages brengen de balkonnen met geurplanten de ervaring letterlijk tot aan het bed van de patiënt.
Het groenpercentage van KTPH, dat aangeeft hoeveel groen aanwezig is in een project, is 3,92. Met andere woorden, het totale oppervlak van het horizontale en verticale groen samen is bijna vier keer het oppervlak van de grond waarop het ziekenhuis is gebouwd. Dit is bijzonder uniek voor een project in een druk bevolkte stedelijke omgeving. De blauw-groene zones nemen 18% van het totale oppervlak voor hun rekening. Veertig procent van alle dergelijke ruimtes is toegankelijk voor het publiek. Tijdens metingen na de ingebruikname van de gebouwen bleek dat het microklimaat op de binnenplaats 2 graden koeler was dan net buiten het ziekenhuis.
In 2005, halverwege het ontwerp, vergrootte het KTPH-team de blauw-groene voetafdruk van het ziekenhuis door de naastgelegen hemelwatervijver te ‘adopteren’. In samenwerking met andere overheidsinstellingen ontwikkelde het ziekenhuisteam een kostendelende voorziening, waarbij de vijver, omgetoverd tot park, zowel van nut zou zijn voor het ziekenhuis als de omliggende omgeving. De betonnen randen van de vijver werden verwijderd en er werden nieuwe waterplanten aangebracht om het water te zuiveren en leefgebieden te creëren. Er werd een wandelpad aangelegd, die het park met het ziekenhuis en een nabijgelegen wooncomplex verbindt. Na de opknapbeurt van de vijver steeg de voor patiënten en bezoekers beschikbare blauw-groen ruimte met 400%.
Sinds de opening in 2010 is de betrokkenheid van de hele gemeenschap een prioriteit. Mensen die in de buurt wonen genieten samen met patiënten en het personeel van de openbare ruimtes van het ziekenhuis. Het KTPH-team stimuleert dit, omdat ze het als haar taak ziet om de publieke gezondheid te verbeteren. Dit heeft geleid tot het gebruik van deze ruimtes voor gemeenschapsactiviteiten zoals line dancing, tai chi en zumba. Vrijwilligers, veelal gepensioneerden, verzorgen samen met het KTPH-personeel de tuinen op het dak. De producten die worden geoogst, vinden hun weg naar de ziekenhuiskeukens. Sommige worden verkocht om de kosten te dekken.
In 2016 werden ongeveer 200 gebruikers ondervraagd door de nationale universiteit van Singapore. Aan de testgroep (willekeurig geselecteerde patiënten, medewerkers en bezoekers) werd gevraagd hoe ze zich voelden. Aan nog eens 75 mensen bij een ouder ziekenhuis in een ander deel van Singapore werden dezelfde vragen gesteld met betrekking tot hun ervaring. Dat referentieziekenhuis, dat in 1984 werd opgeleverd, is gebouwd op basis van een eerder concept over gezondheidszorgdesign in Singapore.
Op de meeste punten (de aanblik, het zelf-waargenomen welzijn, bewustzijn van de natuur) scoorde KTPH beter dan het referentiegebouw. Interessant genoeg werd de aanblik van het gebouw in beide projecten gekoppeld aan zes bouwstenen, waarvan vier te maken hebben met biofiel ontwerp, met name de aanwezigheid van groen en water. KTPH scoorde qua welzijn van de gebruiker (gevoel van rust, stressniveau) aanzienlijk beter. Bewustzijn van de natuur en het gevoel er dichter bij te zijn, was hoger in de KTPH-groep.
Op de vraag of ziekenhuizen zouden moeten investeren in blauw-groene elementen, antwoordde 80% van beide ziekenhuizen ja. Op de vraag of ze hiervoor bereid waren te betalen, zei een aanzienlijk hoger percentage in het oudere ziekenhuis ja ten opzichte van KTPH. Waarschijnlijk omdat daar weinig blauw-groen te vinden was.
Personeel en bezoekers zijn ontzettend blij met het KTPH. Het doet het voortdurend beter dan alle andere ziekenhuizen in Singapore in het jaarlijkse tevredenheidsonderzoek van het ministerie van gezondheid. De resultaten van het onderzoek uit 2016 wijzen erop dat deze voorkeur, tenminste voor een deel, gelinkt kan worden aan de kwaliteit van de ruimte en de biofilische kenmerken.
Dit onderzoek werd ondersteund door de Ramboll Foundation (Ramboll Group A/S) als onderdeel van een breder onderzoek, genaamd ‘Enhancing Blue-Green and Social Performance in Dense Urban Environments’. Ga voor het volledige rapport naar http://www.ramboll.com/megatrend/liveable-cities-lab. Het onderzoek was mogelijk, dankzij de steun van Alexandra Health, de eigenaar en beheerder van Khoo Teck Puat Hospital en het projectteam van CPG Consultants.