Op 10 oktober 2011 organiseerden MVO Nederland en Interface gezamenlijk de eerste Ray Andersonlezing. Een eerbetoon aan de oprichter van Interface, die liet zien hoe je als individu én als bedrijf het verschil kan maken. MVO Nederland en Interface zijn partners gebleven en werken stevig door aan het bouwen van de nieuwe economie; klimaatneutraal, circulair, (natuur)inclusief en met eerlijke ketens. Een gesprek met Maria van der Heijden, directeur van MVO Nederland, Geanne van Arkel, tot eind 2019 duurzaamheidsmanager bij Interface en de huidige duurzaamheidsmanager van Interface, Janneke Leenaars.
De eerste editie van de Ray Andersonlezing kwam niet uit de lucht vallen. Twee maanden eerder was de oprichter van Interface overleden. Dat mocht, gezien zijn verdiensten als pionier in maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen, niet onopgemerkt voorbijgaan. “Duurzaamheid was voor bedrijven in die tijd nog geen gemeengoed”, vertelt Geanne. “Een lezingencyclus leek ons een mooie manier om mensen en bedrijven in Nederland te inspireren om het voortouw te nemen binnen hun organisatie, en zo duurzaamheid overal hoog op de agenda te krijgen.” Dat sloot helemaal aan op het gedachtegoed van MVO Nederland. “Voor duurzaamheid moet je leiderschap tonen”, aldus Maria. “Ray Anderson wist dat als geen ander. Hij ontwikkelde vanaf 1994 een droom en heeft van daaruit het hele bedrijf verduurzaamd. Wij vonden het een goed idee om ondernemers te inspireren met eigentijdse pioniers en frisse denkers en doeners in deze lezingencyclus.”
Constructieve mix
De Ray Andersonlezing groeide uit tot een serie van negen jaarlijkse lezingen, die werden uitgesproken door kopstukken en inspirators zoals hoogleraar Jan Jonker, voormalig minister-president Jan Peter Balkenende, Gunter Pauli van Ecover, Nadja Contzen van Eawag en Jamaica den Heijer van Heijmans. Geanne: “Het was mooi om te zien hoe op de bijeenkomsten een constructieve mix ontstond van gedachtegoed, kennis en energie.” Maria zag het als een ontmoetingsplek, waar mensen elkaar raakten. “Het was goed dat de lezingen plaatsvonden bij Interface in Scherpenzeel, de Europese productielocatie van Interface waar de circulaire economie ook echt gestalte kreeg. Dat vormde een bron van inspiratie voor de bezoekers, om hun eigen organisatie ook weer verder te brengen op hun duurzaamheidspad.”
Het ‘waarom’ voorbij
Duurzaamheid heeft zich als thema in de afgelopen tien jaar enorm verbreed. Het gaat niet alleen over het milieu, maar ook over zaken als circulariteit, inclusiviteit en diversiteit. Dat wil niet zeggen dat het pad alleen over rozen gaat. Maria herinnert zich mensen van buiten de zogeheten ‘groene bubbel’, die bij een lezing aanwezig waren. “Die keken in de zaal om zich heen en zeiden: ‘dit is hier niet echt een afspiegeling van de maatschappij’. Dat mogen we ons wel aantrekken. Gelukkig staat het onderwerp inmiddels stevig op de kaart. We zijn het ‘waarom’ voorbij. Nu is de vraag voor veel bedrijven: verduurzamen, hoe doen we dat? Maar ze weten tenminste wel dat het cruciaal is voor de toekomst van hun onderneming.”
Blijven aanjagen
Iets weten en iets doen zijn twee verschillende dingen. Janneke: “Je ziet inderdaad steeds meer bedrijven die vanuit een breed duurzaamheidsperspectief een positieve impact willen maken. Het komt echter ook voor dat deze beloftes nog niet worden nageleefd. Ik zie nog een belangrijke uitdaging voor veel organisaties om hun duurzame intenties meer in te bedden in alle functies en activiteiten. Voor een duurzame bedrijfsvoering is de rol van inkoop bijvoorbeeld van cruciaal belang. Zo maak je het positieve verschil. Een lagere prijs betekent meestal niet dat iets echt goedkoop is, alleen dat onder andere de natuur de rekening betaalt. Voor Interface heeft het omarmen van Mission Zero in 1994, de missie van Ray Anderson, ervoor gezorgd dat duurzaamheid echt in de kern van het bedrijf, de mensen en activiteiten terecht is gekomen.”
Geanne van Arkel – voormalig Duurzaamheidsmanager Interface
Janneke Leenaars – Duurzaamheidsmanager Interface
Maria van der Heijden – Directeur MVO Nederland
© Oscar Vinck
Samenwerking is cruciaal
Om te versnellen richting de duurzaamheidsdoelstellingen, is naast inspiratie ook samenwerking nodig. “Dat laatste is cruciaal in de transitiefase waarin we ons nu met zijn allen bevinden”, stelt Maria vast. “Er moet namelijk zoveel veranderen. We moeten van lineair denken naar circulair ondernemen en van klimaatnegatief naar klimaatpositief. Het streven naar eerlijke en transparante handelsketens en het behoud van biodiversiteit vragen om een andere inrichting van onze businessmodellen. Bij al die veranderingen hebben we bedrijven, de overheid en de wetenschap keihard nodig. Daarom blijven ontmoetingen, zoals de Ray Andersonlezingen, zo ontzettend belangrijk. Die cyclus hebben we afgerond, nu gaan we verder met andere vormen van ontmoeting. Denk aan netwerkbijeenkomsten binnen en tussen sectoren, intervisiegroepen en samenwerking tussen concurrenten op een manier die voor iedereen iets oplevert. De doelen zijn duidelijk. Die staan keurig geformuleerd in onder meer het Klimaatakkoord en het Grondstoffenakkoord. Waar het nu om gaat, is dat wij met zijn allen de goede kant op bewegen en dat mensen geïnspireerd blijven. Dat was de intentie van de Ray Andersonlezingen. Die is vandaag de dag nog even relevant als toen we ermee begonnen.
De toekomst: doorpakken en samenwerken
Samenwerking is volkomen logisch, vindt ook Geanne. “We zitten immers allemaal in hetzelfde schuitje. Denk maar aan de ‘wedding cake’ van de Sustainable Development Goals. De natuur op aarde vormt de basis. Als die in orde is, kunnen wij als mensen onze samenleving vormgeven. En dan pas heb je de condities voor toekomstbestendig ondernemen. Een gezonde planeet vormt dus voor ons allemaal een essentiële randvoorwaarde. Daar moeten we samen aan blijven werken. Wij hebben de planeet nodig, de planeet heeft ons niet nodig.” Daarbij is het, wordt benadrukt, hoog tijd om een tandje bij te zetten. “Er worden stappen gezet, maar het aandeel nieuwe economie is nog altijd maar 14 procent. We moeten doorpakken. Het is daarbij belangrijk om te beseffen: we zijn allemaal onderdeel van de natuur. Als er iets is waar we inspiratie uit kunnen halen, als mens, bedrijf of overheid, is dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten en samen moeten werken. Het klinkt heel logisch als je vanuit dat perspectief denkt, of gaat denken. Het mag nog wel bij wat meer mensen gaan dagen. Daar ligt de oplossing, en op basis daarvan moeten we de economie anders inrichten. We zijn afhankelijk van een gezonde planeet. Een vlinder kan aan de andere kant van de oceaan een storm veroorzaken. Iedereen kan een rimpeleffect in gang zetten. ” Maria is het er helemaal mee eens. “We moeten het samen doen. We zijn toe aan een nieuwe economie. Na de Tweede Wereldoorlog is de economie opnieuw gedefinieerd, omdat er schaarste van middelen heerste. Dus het model werd: groei. Economen konden sindsdien niet anders meer dan vanuit groei denken. Terwijl ecologen een heel ander principe hanteren. Daar moet nu een einde aan komen. De economie heeft een nieuwe definitie nodig. Ray Anderson zag dat al in 1994; “Wanneer je denkt dat het enige doel van een bedrijf winst maken is, denk dan nog eens na. Er moet toch een hoger doel – purpose – zijn dan dat.” Het is nu aan ons allemaal om de economie verder te hervormen en te leven en te ondernemen als zijnde een onderdeel van alle natuurlijke systemen.”
MVO Nederland
MVO Nederland is de beweging van ondernemers in de nieuwe economie. Het is het grootste bedrijvennetwerk van Europa op het gebied van mvo met in totaal 1,1 miljoen aangesloten medewerkers en 300 miljard euro aan inkoopkracht. Alleen in de nieuwe economie – die klimaatneutraal, circulair en inclusief is, ook in de keten – kunnen ondernemers blijven ondernemen. Daarom is het bereiken ervan het doel. Dat lukt nog sneller als de beweging zo groot mogelijk is. MVO Nederland maakt innovaties mogelijk via onverwachte samenwerkingen en creëert de juiste condities via lobby bij overheden en financiers. Ons doel is bereikt bij het kantelpunt in 2025: minimaal twintig procent van de economie gaat om in de nieuwe economie. Meer informatie: www.mvonederland.nl.
Interface
De Climate Take Back™ missie van vloerenfabrikant Interface gaat over het bijdragen aan de omkering van de opwarming van de aarde en het leveren van een herstellende bijdrage. In de podcastserie ‘Design met oog voor het klimaat’, gepresenteerd door duurzaamheidsmanager Janneke Leenaars, geeft Interface inspiratie en inzicht in hoe de gebouwde omgeving kan bijdragen aan het realiseren van het Parijsakkoord. Kijk op de website van Interface voor meer informatie over de CO2-negatieve producten en over de inspanningen van het bedrijf om de CO2-voetafdruk en die van de gebouwde omgeving te verkleinen.